قلمرو اراده زوجین در عقد نکاح (مطالعه موردی نفقه و تمکین)

پایان نامه
چکیده

چکیده: عقد نکاح یکی از عقود معین است که بخاطر ویژگی های خاص و امتیازاتی که نسبت به سایر عقود دارد، جریان اصل حاکمیت اراده، در قلمرو این عقد با تردیدها و محدودیت هایی روبرو است. لذا آنچه مهم است شناسایی مرزهای نفوذ اراده افراد در حوزه این عقد می باشد و بخاطر گستره وسیع حقوق و تکالیف ناشی از عقد نکاح، این تتبع را محدود به دو نهاد نفقه و تمکین نمودیم. این تحقیق در راستای موضوع مورد نظر، بعد از طرح کلیاتی در زمینه ی عقد نکاح، نفقه، تمکین و اصل حاکمیت اراده و همچنین بعد از بیان مبانی و قلمرو کلی اصل حاکمیت اراده و عوامل محدودکننده آن و طرح و تحلیل مفاهیم مهم «حق و حکم»، «مقتضای عقد» و «شرط نامشروع» به عنوان سه بحث مرتبط با اصل حقوقی نامبرده، به دنبال شناسایی قلمرو اثرگذاری اراده زوجین در تحدید یا اسقاط نفقه و تمکین و نیز تاثیر محدودیت در تمکین بر پرداخت نفقه، می باشد که یافته های پژوهش به اختصار به قرار زیر است: نفقه جزو حقوق زوجه است که به دنبال انعقاد عقد نکاح و بدون نیاز به هیچ شرط دیگری، وی استحقاق آن را می یابد. نشوز و خودداری از وظایف زناشویی نیز تنها به عنوان مانع شرعی استمرار برخورداری زوجه از این حق و نه به عنوان شرط استحقاق، مطرح است. بر این اساس، زوجه می تواند با توافق شوهر خویش، این حق خود را اسقاط نماید که در این صورت به معنای «اسقاط حق در محل ثبوت»، بوده و به دلیل داشتن وجهه ی حقی و به اصطلاح، تکمیلی (نه امری) نفقه و عدم مخالفت آن با نظم عمومی و اخلاق حسنه، هیچ محذور عقلی و یا شرعی ندارد و به استناد عموم آیات و روایات دال بر لزوم وفای به شرط، واجب است که بدان پایبند شود. تمکین خاص یا همان نزدیکی جنسی نیز جزو مباحات زناشویی است که می تواند تحت حاکمیت اراده ی زوجین و با توافق ایشان، محدود یا به طور کلی، ساقط گردد و شرط انتفای آن، نه مخالف مقتضای ذات عقد نکاح است و نه مخالف دستورات و احکام کتاب و سنت و قوانین امری و نه در تخالف با نظم عمومی و اخلاق حسنه، تا محال عقلی یا شرعی داشته باشد. همچنین با توجه به استقلال نفقه از تمکین و مفهوم عرفی تمکین تام، محدودیت در تمکین در فرض عدم صدق نشوز، موجب سقوط کامل یا کاهش نفقه زوجه نمی شود.

منابع مشابه

شرط سقوط نفقه زوجه در ضمن عقد نکاح

در حقوق اسلامی یکی از آثار مهم نکاح از نظر اسلام، الزام زوج به دادن نفقه زوجه است. چنانچه زوج در ضمن عقد نکاح شرط کند که زوجه از نفقه بهره مند نباشد یا تنها از بخشی از آن بهره مند شود، صحت چنین شرطی مبتنی بر آن است که نفقه از مصادیق حق تلقی گردد. همچنین اسقاط آن نسبت به زمان آینده صحیح باشد. زیرا فقط حقی را می توان توسط شرط در ضمن عقد ساقط کرد که اسقاط آن صرف نظر از شرط صحیح باشد. در این مقاله ...

متن کامل

بررسی مشروعیت شرط عدم تمکین در عقد نکاح

درج هر شرط جایزی در ضمن عقد نکاح، بلامانع است. فقیهان در این باره که آیا زوجه می‌تواند در ضمن عقد نکاح، عدم تمکین را شرط کند یا خیر؟ پاسخ متفاوتی ابراز نموده‌اند. دسته‌ای از فقهاء، چنین شرطی را جایز می‌دانند و برخی دیگر، هر گونه شرط خلاف تمکین را نامشروع تلقی می‌کنند. منشأ این اختلاف آراء، از برداشت های متعدّد از مقتضای ذات عقد نکاح و وابستگی آن به تمکین، ناشی است. به نظر می‌رسد تمکین، مقتضای ذا...

متن کامل

بررسی فقهی حقوقی تأثیر تغییر جنسیت زوجین در عقد نکاح

By the progress of the medical and surgical science, the possibility to change the people's sex from female to male and vice versa has been brought about and this change is made not only on the patients such as (bisexuals) but also on the healthy people. In this paper, the rules and consequences created by the sex-reassignment in the consanguineal and affinal relationships among the individuals...

متن کامل

بررسی مشروعیت شرط عدم تمکین در عقد نکاح

درج هر شرط جایزی در ضمن عقد نکاح، بلامانع است. فقیهان در این باره که آیا زوجه می تواند در ضمن عقد نکاح، عدم تمکین را شرط کند یا خیر؟ پاسخ متفاوتی ابراز نموده اند. دسته ای از فقهاء، چنین شرطی را جایز می دانند و برخی دیگر، هر گونه شرط خلاف تمکین را نامشروع تلقی می کنند. منشأ این اختلاف آراء، از برداشت های متعدّد از مقتضای ذات عقد نکاح و وابستگی آن به تمکین، ناشی است. به نظر می رسد تمکین، مقتضای ذا...

متن کامل

کیفیت ابراز اراده در عقد نکاح

عقد نکاح در میان سایر عقود معین، با توجه به جنبه مذهبی و اخلاقی و اجتماعی آن، از جایگاه خاصی برخوردار است و همین ویژگی خاص، باعث شده است تا قانونگذار در مقام وضع قانون، احکام و قواعد مربوط به حقوق خانواده را با ظرافت و دقت زیادی تدوین و تنظیم کند. در شریعت مقدس اسلام و قانون مدنی راه هایی برای ابراز اراده در عقد نکاح تشریح شده است.

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده الهیات و معارف اسلامی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023